Akademik Veri Yönetim Sistemi
IVth International Eurasian Educational Research Congress Pamukkale Üniversitesi, Denizli, Türkiye, 11 - 14 Mayıs 2017, ss.570-571
Problem Durumu
Etkili bir eğitim ortamının oluşturulması, öğretmenin sınıf yönetimi konusunda nasıl bir yaklaşım sergilemeyi tercih ettiği ile
ilişkilidir. Sınıf yönetiminde etkili öğretmen, sınıfın düzenini eğitimi engellemeyecek nitelikte hazırlayan, çocukların ilgi, beceri
ve ihtiyaçlarına yönelik etkinlikler planlayıp uygulayan, çocuklarla pozitif ilişkiler kurup, destekleyici ortam yaratan,
gerektiğinde çocuklara kılavuzluk edip model olan, sınıfta kural ve rutinlerini çocuklarla birlikte belirleyip, tutarlı bir şekilde
uygulayandır (Evertson, Emmer ve Worsham, 2003; Jones and Jones, 2004). Sadık ise (2008) sınıf yönetiminde etkili olan
öğretmenin belli özellikleri taşıması gerektiğini ifade etmiştir. Bunlar sınıf ortamında ortaya çıkabilecek durumları önceden
tahmin edip gerekli önlemi alabilen, olumlu ilişki ve etkileşimlerin yaşandığı sınıf ortamını oluşturabilen, çocuklara yönelik
olumlu beklentiler içerisinde hareket edebilen, çocuklara karşı adil davranabilen, yönetici ve veliler ile işbirliği kurarak etkili
lider olabilen özellikler olarak sıralanmaktadır. Emmer ve Stough (2001) da etkin öğretmenin, okul yılının başlangıcında
uygun olan davranışları belirleyip, çocuklara davranış beklentilerini açıklayan, istendik davranışları çeşitli yöntemlerle
çocuklara öğreten ve gerektiğinde davranışa yönelik geri bildirimler sunan ve bu sayede sınıfta pozitif bir ortam oluşmasını
sağlayan öğretmen olduğunu belirtmişlerdir. Ayrıca araştırmacılar istendik davranışa yönelik kurallar oturtup uygun olmayan
davranışları önceden önlemeye çalışan öğretmenin sınıf yönetiminde etkin olduğunu açıklamışlardır.
Bu doğrultuda öğretmenlerin sınıf ortamında hem istendik davranışları arttırmaya hem de istenmeyen davranışları önleme ve
bunlar ortaya çıktığında gerekli müdahalede bulunmaya yönelik girişimleri gerçekleştirmeleri gerektiği görülmektedir. Literatür
incelendiğinde, her araştırmacı tarafından farklı tanımlanmış, öğretmenlerin sınıf yönetimini sağlamak adına
kullanabilecekleri çok çeşitli strateji, yöntem, yaklaşım ve modellerin olduğu görülmektedir (Ritz, Noltemeyer, Davis ve
Green, 2013; Sadık, 2008; Jones and Jones, 2004; Başar, 2004; Vitto, 2003) anlaşılır kurallar koyma, rutin oluşturma,
hatırlatıcılar kullanma, sözel ve sözel olmayan uyarılarda bulunma, seçenekler sunma, davranışın sonuçlarına yönelik
açıklamalarda bulunma, övgü ve teşvik kullanma, ödül verme, cezalandırma, mola yöntemini uygulama, model olma, yardım
sağlama ve rehberlik sunma, olumlu ilişkiler kurma, görmezden gelme, fiziksel yakınlık sağlama gibi hem önlemeye yönelik
hem de müdahaleye dayalı yöntem ve stratejiler örnek olarak verilebilir. Ornstein ve Lasley (2004) de literatürde çok çeşitli
model ve stratejilerin yer aldığını ancak öğretmenlerin kendilerine en uygun olanı seçmeleri gerektiğini dile getirmişlerdir.
Tillery, Varjas, Meyers ve Collins (2010) müdahaleci tepkiye dayalı strateji ve yöntemlerden ziyade önlemeye yönelik strateji
ve yöntemlerin tercih edilmesi gerektiğini belirtmektedirler. Vitto (2003) da empati ve olumlu iletişimden uzak; güç içeren,
zorlayıcı, sert ve tepkiye dayalı bir sınıf yönetiminin destekleyici olmayan olumsuz bir sınıf ortamının oluşmasına neden
olacağını ifade etmiştir. Nitekim Beaty (2000) tepkisel bir yaklaşım biçimi olan cezanın, anlık olarak davranışı sonlandırmaya
yarayacağını ancak daha sonra ciddi sorunlara neden olabileceğini belirtmiştir.
Sonuç olarak her öğretmenin kullandığı belirli stratejiler vardır. Bu kapsamda öğrencilerin de öğretmenlerinin kullandıkları
stratejilere ilişkin farkındalık düzeylerini ve bakış açılarını belirlemek ve bu doğrultuda öneriler sunmak öğretmenlerin sınıf
yönetimi yaklaşımlarını gözden geçirmelerini sağlayacak önemli bilgiler sunacaktır. Literatür incelendiğinde, öğretmenlerin
sınıf yönetimi yaklaşımları ile ilgili araştırmaların genellikle öğretmen algılamaları doğrultusunda yapıldığı görülmektedir.
Öğrencilerin görüşlerine başvuran araştırmalar oldukça sınırlıdır. Bu araştırmada çocukların bakış açıları doğrultusunda
öğretmenlerin sınıf yönetimi yaklaşımlarının incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu bakımdan öğretmenlerin sınıf yönetimini
sağlamak ve istenmeyen davranışları önlemek adına kullanmayı tercih ettikleri stratejileri belirlemek ve bu konuda gerekli
öneriler sunmak ilgili alana katkı sağlayacaktır.
Araştırma Yöntemi
Bu araştırmada, okulöncesi öğretmenlerinin sınıf yönetimine yönelik nasıl bir yaklaşım sergilediklerini çocukların görüşleri
doğrultusunda incelemek amacı ile nitel araştırma yöntemi desenlerinden durum çalışması desenine başvurulmuştur. Bu
desende amaç belirli bir konu ile ilgili ayrıntılı araştırma yaparak konu ile ilgili sonuçlar ortaya çıkarmaktır (Yıldırım ve
Şimşek, 2013, s.83).
Araştırmanın çalışma grubu seçilirken, kolay ulaşılabilecek örneklemden veri toplamak (Büyüköztürk, Çakmak, Akgün,
Karadeniz ve Demirel, 2016) amacı ile uygun örnekleme yöntemine başvurulmuştur. Araştırma, öncelikli olarak okul
yöneticisinin ve velilerin izni alınarak 2016-2017 öğretim yılında İzmir ili sınırları içerisinde bulunan bir kurum anaokulunda
eğitimini sürdüren 5 ila 6 yaşlarından toplamda 18 çocuk ile gerçekleştirilmiştir.
Araştırmada, belirli bir durum ile ilgili ayrıntılı bilgi toplamayı sağlayan (Büyüköztürk ve arkadaşları, 2016, s.153) görüşme
yöntemi kullanılmıştır. Verilerin toplanılmasında araştırmacılar tarafından oluşturulan dört soruluk yarı yapılandırılmış
görüşme formu kullanılmıştır. Formdaki sorular iki farklı uzmanın görüşüne sunulmuş ve aynı zamanda pilot çalışmalar
yapılarak formun işlerliği test edilmiştir.
571
2017 Bildiri Özetleri Kitabı
Öncelikli olarak okul yöneticisinden gerekli izin alınmış ve araştırmada yer alması planlanan çocukların ailelerine
bilgilendirilmiş veli onam formu yollanmış ve bu kapsamda gönüllü katılım gösterenler çalışma grubunu oluşturmuşlardır.
Çocuklar ile görüşmeler eğitimlerini sürdürdükleri kurumda ve bireysel olarak gerçekleştirilmiştir. Tüm görüşmelerin sessiz bir
ortamda yapılmasına dikkat edilmiş ve her bir görüşme yaklaşık 15-20 dakika sürmüştür.
Araştırmada ede edilen verilerin analizinde nitel yöntemde sıklıkla kullanılan içerik analizi kullanılacaktır. Buradaki amaç,
birbiri ile ilişkili olan verileri ortak tema veya kategori içerisinde sunarak okuyucunun anlayabileceği bir şekilde açıklamaktır
(Yıldırım ve Şimşek, 2013, s.259).
Beklenen/GeçiciSonuçlar
- Yapılan bu çalışma ile çocukların gözünden okulöncesi öğretmenlerinin sınıf yönetiminde nasıl bir yaklaşım (Önleyici mi?
Tepkisel mi? Kısıtlayıcı mı?) sergilediklerine dair önermelerin ortaya konulması beklenmektedir.
- Yapılan bu çalışma ile çocukların öğretmenleri ile kurduğu ilişkiyi olumlu olumsuz boyutta algılama biçimlerine dair
önermelerin ortaya konulması beklenmektedir.
- Yapılan bu çalışma ile çocuklar duygusal olarak zor bir an yaşadıklarında öğretmenlerinin nasıl bir yaklaşım sergiledikleri,
çocukları rahatlatmak adına ne tür girişimlerde bulundukları çocukların gözünden ortaya çıkartılıp gerekli önermelerin
sunulması beklenmektedir.
- Yapılan bu çalışma sonucunda ortaya konacak önermelerin, öğretmenlerin sınıf yönetimi yaklaşım biçimlerini gözden
geçirip gerekli değişikler yapmalarını sağlayacak nitelikte olması beklenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Okulöncesi Eğitimi, Okulöncesi Öğretmeni, Sınıf Yönetimi