Akademik Veri Yönetim Sistemi
21. PEDİATRİ GÜNLERİ ve 2. PEDİATRİ HEMŞİRELİĞİ GÜNLERİ, İzmir, Türkiye, 26 - 29 Şubat 2020, ss.49
Amaç: Bu araştırmanın amacı; Türkiye’deki aşı kararsızlığı/reddi/karşıtlığı literatürünün
pediatri hemşireliği bakış açısıyla incelenmesi ve elde edilen bulgularla çözüm önerilerinin
sunulmasıdır. Yöntem: Araştırmanın amacı doğrultusunda “Google Akademik, Ulusal Tez
Merkezi, DergiPark” veri tabanlarından "aşı reddi", "aşı kararsızlığı" ve " aşı karşıtlığı" anahtar
kelimeleriyle tarama yapılmış, son 10 yılda yapılan 31 çalışma araştırmaya dahil edilmiştir.
Bulgular: Çalışmalardan 18’i Araştırma Makalesi, 10’u Derleme, 1’i Sistematik Derleme ve
2’si kitap bölümüdür. Çalışmaların hepsi tanımlayıcı ve kalitatif niteliktedir. Çalışmaların
yıllara göre dağılımı 2016’da 1, 2017’de 3, 2018’de 9 ve 2019’da 17’dir. İki çalışma hemşireler
tarafından yapılmıştır. Yapılan çalışmalarda aşılara güvenenlerin oranı çoğunluğu
oluşturmakta; kararsız veya reddedenlerin oranı yıllara göre artmaktadır. Ebeveynlerin aşı
kararlarını hamilelik döneminde veya hamilelik öncesinde verdikleri tespit edilmiştir.
Türkiye’de aşılar hakkındaki bilgilerin genellikle internet ve sosyal medyadan sağlandığı,
sağlık merkezlerinden bilgi alma oranlarının düşük olduğu belirlenmiştir. Ebeveynlerin ihmal,
aşı içeriğine güvensizlik, aşıya bağlı yan etkiler, aşıların yabancı üretim olması, aşı üreten
firmaların para kaygısı, dini inançlarına uygunsuzluk, aşı olmamanın bireysel hak olduğu
düşüncesi ve doğal yollarla da hastalıklardan korunmanın mümkün olduğu gerekçesiyle aşı
yaptırmak istemedikleri görülmektedir. Aşıların uygulama metotları da aşılara yönelik tutumu
etkilemektedir. Oral, nazal yollarla uygulanan aşılar enjeksiyona kıyasla daha olumlu
karşılanmaktadır. Ayrıca sağlık çalışanlarının ve toplum liderlerin olumsuz tutumları, aşı reddi
artışını etkilemektedir. Sonuç ve öneriler: Aşı Kararsızlığı/Reddi/Karşıtlığı’nın temel nedeninin
bilgi eksikliği olduğu belirlenmiştir. Eğitim; çarpıtılmış, yanlış sağlık bilgisine sahip bireylerle
mücadelede sağlık çalışanlarının en büyük yardımcısıdır. Bu nedenle tıbbi içerikli internet
sitelerinin denetlenmesi amacıyla kalite standardı geliştirilmesi ve uygulanması fayda
sağlayacaktır. Ayrıca sağlık çalışanlarının ebeveynlerin bu konudaki itirazlarını saygı
çerçevesinde dinlemeleri, doğru bilgilendirme ve aşıyla ilgili yanlış anlaşılmaları gidermek için
aile eğitimlerine vakit ayırmaları önerilmektedir. Türkiye’de aşı reddi nedenleri bilinmekle
birlikte, aşıyı reddeden ve/veya kararsız olan ebeveynlerin özellikleri bütünüyle
bilinmemektedir. Bundan sonraki çalışmalarda ebeveynlerin özellikleri ve farklılıkları dikkate
alınıp, davranış değişikliği yaratmaya yönelik ampirik çalışmalara ihtiyaç olduğu
görülmektedir. Bu çerçevede Transteorik Model, Sosyal Bilişsel Teori, Yeniliklerin Yayılması
Teorisi, Topluluk Örgütleme ve Diğer Katılımcı Modeller, Medya Çalışmaları Çerçevesi ve
Sosyo Ekolojik Model temel olarak alınabilir.
ANAHTAR KELİMELER: Aşı reddi, aşı kararsızlığı, aşı karşıtlığı, pediatri hemşireliği.